Jammen in het onderwijs, gaat dat werken?

Wat kunnen we leren van Jazz?
In mijn laatste blogpost gaf ik aan dat in een wereld die continu in beweging is en waar complexiteit alleen maar groeit het lastig is om te veranderen. Soms helpt het om buiten je vakgebied tot andere inzichten te komen. In gesprek te gaan met personen die totaal anders naar jou vakgebied kijken en je kunnen helpen om zaken en ontwikkelingen anders te zien. Die inzichten zullen je helpen om niet alleen de zaken anders te bekijken maar ook om juist dingen anders te gaan doen en je werkwijze aan te passen. Kortom wat kunnen we leren van jazz.

Een leuk gesprek
Ik raak in gesprek met Ilja Reijngoud en wil van hem leren wat er voor nodig is om een succesvolle jamsessie op te zetten. Onderwijs in mijn beleving kan daar ook van leren. Zonder planning, zonder structuur, zonder voorbereiding, zonder manager of teamleider en zonder taal en communicatie, gewoon doen! Een geweldige performance neerzetten. Ilja Reijngoud is naast jazz artiest ook docent en heeft verschillende jazz awards gewonnen waaronder de Thelonious Monk Award in 2003.

In dit geanimeerd gesprek praten we over de geschiedenis van het jammen. Dat jammen eigenlijk een manier was als artiest om jezelf continu te verbeteren, te ontwikkelen en uit te dagen. Soms zelf opnieuw uit te vinden. Jazz artiesten wilde graag zelf die jamsessies organiseren omdat zij hun eigen repertoire wilde verrijken omdat ze 300+ dagen per jaar hetzelfde spelen. De artiesten proberen via deze sessie tot nieuwe creatieve inzichten te komen die men in de reguliere optredens vervolgens weer kunnen toepassen.

Het jammen
Een jamsessie heeft een uitdagend en competitief karakter naar elkaar toe. De artiesten die deelnemen willen boven elkaar uitstijgen. Je wilt als het ware continu het niveau naar een hoger plan brengen en jezelf ontwikkelen. Wat ik mooi vind aan een jamsessie is dat artiesten bereid zijn zichzelf neer te zetten en zich daardoor heel kwetsbaar opstellen en de kans ontstaat dat je gigantisch afgaat als artiest. Dat is niet erg. Fouten mag en kun je maken dat is geen probleem, je leert ervan pakt het weer op en gaat door zodat het de volgende keer wel zal lukken. Iedereen die deelneemt is gelijk, er is geen hiërarchie en geen organisatie. Daardoor ontstaat er een situatie waar de artiesten steeds op elkaar reageren in het moment zelf en uit de eigen comfort zone stappen om zaken uit te proberen en te improviseren en experimenteren. Er heerst een sfeer en cultuur waar artiesten volop van elkaar kunnen leren en samen elkaar verder ontwikkelen.

52nd street
52nd street in New York is een bekende plek waar veel jazz wordt gespeeld en waar veel jamsessies worden georganiseerd. Veel plekken, veel verschillende stijlen en elke avond die uitdaging om iets nieuws uit te proberen om iets anders te spelen. Te experimenteren om jezelf verder te ontwikkelen.

Geschiedenis 52nd street


Ontwikkelen staat centraal en is hier het kernwoord en het uitgangspunt. Brengt ons terug bij ons gesprek. Als het gaat om ontwikkelen welke punten zijn dan belangrijk. Het gaat om vaardigheden als creativiteit, samenwerken, improviseren, experimenteren en initiatief nemen. Ook hier kunnen we de link leggen naar het onderwijs en leren. Ontwikkelen betekent aandacht besteden aan 21e eeuwse vaardigheden (21st century skills). Er is op Kennisnet, Leraar24 en andere websites veel informatie te vinden over 21e eeuwse vaardigheden. Een belangrijke ontwikkeling in het onderwijs in Nederland.

Persoonlijk leiderschap
Loskomen van de methode, de leerlijn en het curriculum om de ruimte en vrijheid die ontstaat te gebruiken om te jammen met je leerlingen en misschien zelfs wel ouders. Samen ontdekken in projecten, in groepen binnen school en buiten school met bedrijven en starten met een leeg vel in plaats van een boek vol kennis en informatie. Aandacht voor het ontwikkelen van vaardigheden als:

• Ondernemerschap, 
• Mediawijsheid, 
• ICTgeletterdheid, 
• Programmeren, 
• Communiceren, 
• Flexibiliteit 
• Kritisch denken etc. 

Een andere belangrijke eigenschap is ook persoonlijk leiderschap. Terug naar de jazz. Ilja Reijngoud kiest een mooi voorbeeld uit de jazz. Een fragment van Paul Gonsalves. Hij speelt sax in de bigband van Duke Ellington op een festival in New Port. Hij begint aan een solo op zijn saxofoon maar op een bepaalt moment gaat de solo van Paul Gonsalves op de saxofoon over in een solo tussen twee drummers, de drummer van Count Basie bigband die in het publiek zit en met stokken op de tafel mee begint te spelen, en de drummer van Ellington die op het podium zit. Gonzalves ondertussen geeft de twee ruimte door steeds minder te spelen, en biedt anderen een podium om te excelleren. Mooi voorbeeld van persoonlijk en dienend leiderschap. Ik kon helaas geen video fragment vinden op internet. Gelukkig wel een audio fragment van deze performance!

Start met doen.
Wat heb ik nu geleerd van een zeer leuk gesprek met Ilja Reijngoud over jazz? Jazz artiesten zijn doeners die starten, zichzelf blijven ontwikkelen en uitdagen om iets nieuws te proberen.